A ciencia aínda é cousa de homes

Machismo desde as aulas universitarias ata os laboratorios científicos. Coas mesmas competencias e habilidades sobre o papel, os profesores de biología, física e química das universidades estadounidenses consideran menos capacitadas ás estudantes que aos seus compañeiros varóns. A discriminación prodúcese xa desde ese punto. E así o demostrou un estudo da Universidade de Yale publicado na revista Proceedings da Academia Nacional de Ciencia (Estados Unidos). Sexa consciente ou non ?como matiza o informe?, o sexismo vai máis aló do tradicional pensamento de que o lastre para que as mulleres escalen en ciencia (e en xeral) é a compatibilización da súa vida persoal e a súa carreira. Hai outro machismo que moitos pensaban xa superado: ese que considera á muller directamente menos capaz. E homes e mulleres, niso si que hai igualdade, caen nel. O 35% dos científicos ou enxeñeiros que traballan en Estados Unidos son mulleres. Porcentaxe desigual, que pasa a se escandaloso si obsérvase que naquel país só o 2,4% dos postos de dirección neses campos están ocupados por mulleres, segundo datos da Fundación Nacional de Ciencias de Estados Unidos. Unha ampla brecha en Para responder a estas cuestións, os investigadores enviaron a 127 profesores de seis universidades públicas e privadas de EE UU a candidatura para o posto de xefe de laboratorio dun recentemente graduado. O obxectivo era que o evaluaran e desen a súa opinión sobre as súas competencias, as súas posibilidades de emprego e o soldo que, ao seu xuízo merecía. Na metade dos casos, os investigadores chamaron John ao candidato, e na outra metade, Jennifer. Só cambiaba o nome, o resto ?cartas de recomendación, nota media, actividades extracurriculares ou experiencia previa? de claves eran idénticas. As cualificacións dos profesores-xuíces, con todo, non o foron. Tristemente, as cualificacións que outorgaron ás competencias e habilidades da candidata foron moito máis baixas: nunha escala do 1 ao 7 John obtivo unha media de 4, mentres que Jennifer foi evaluada, de media, cun 3,3. Unha pauta que se repetiu coas opcións de emprego ou as posibilidades de tutelar á recentemente graduada nun futuro doctorado. Por non falar do soldo que profesores e profesoras propuxeron para os candidatos: 30.328 dólares ao ano como salario basee para John e 26.508 para Jennifer. Por que si o currículo era o mesmo valorouse de xeito distinto aos candidatos en función do seu sexo? ?Os prejuicios contra as mulleres na ciencia están relacionados cos estereotipos culturais dominantes. Como a ciencia percíbese como unha disciplina máis ben masculina, as mulleres son observadas como menos competentes?, apunta Corinne Moss-Racusin, unha das investigadoras do estudo o estudo, que dirixiu a catedrática de Biología Molecular Jo Handelsman. ?Creemos, e así o demostran os datos do noso estudo, que este tipo de discriminación que moito teñen que ver cos estereotipos, que se produce noutros campos que non son o científico, así como nas empresas, tamén se está producindo no mundo científico e desde o seu mesma raíz, coas estudantes?, engade por correo electrónico. O estudo de Yale é un ?os seus autores aseguran que é o primeiro? dos poucos que demostrou con datos que existe un sesgo sutil sobre as capacidades femininas dentro da ciencia (aquí, outro máis antigo da Universidade de Milwaukee). Discriminación que está afectando de xeito crónica á súa presenza dentro da ciencia académica e de aí no resto de posicións. E si xúlgallas menos capaces, as súas carreiras teñen menos percorrido e reciben un salario menor. Pero esa discriminación á que alude a investigadora de Yale baséase só nun estereotipo? De verdade os profesores estadounidenses creen (aínda que non sexan conscientes diso) que a ciencia é cousa de homes? Que a maioría dos 127 entrevistados para o estudo xulguen menos competente á candidata é rechamante. Que ademais esa conclusión sexa igual nos homes e nas mulleres, e entre os profesores de diversas disciplinas ?biología, onde hai unha ampla presenza feminina, ou física, onde son poucas?, pode parecelo aínda máis. E é que a esa imaxe da ciencia como algo máis ben masculino que sustenta moitas discriminaciones ?e que non só ocorre neste campo? engádense outros factores. Esta vez si, moi conscientes. Laura Nuño, directora da cátedra de Xénero da Universidade Rei Juan Carlos, recorda que hai un estereotipo asociado ás carreiras que observa as disciplinas de letras como de mozas, e as de ciencia como de mozos. ?Isto séguese producindo. Hai dúas liñas, as paredes de cristal, é dicir esa segregación na formación ?elixida por elas ou inducida pola sociedade? e nos traballos das mulleres; e os teitos de cristal, o que fai que cando chega un currículo óptese de xeito natural por un varón. A esa decisión chégase por varios factores, tanto polo estereotipo da profesión, como porque a elas proxéctaselles unha responsabilidade futura de coidado (de fillos, por exemplo), aínda que aínda non o teñan?, expón Nuño. Así, di, nos sistemas de coptación ?os nomeamentos, por así dicilo, a dedo? son os homes os que máis progresan; fronte aos sistemas de mérito ?como os de oposición? onde as mulleres obteñen máis froitos. ?Parece que un homes teñen máis autoridade que unha muller. Presúmeselles unha autoridade genérica que a muller debe gañarse. E iso, pesa?, di. Como pode ser, preguntaranse algúns, que as propias mulleres que chegaron arriba ?como as profesoras entrevistada no estudo? non escapen do estereotipo? ?Homes e mulleres, ambos, son produtos sociais dunha sociedade de valores sexistas. Unha sociedade que ordena as oportunidades en función do sexo?, responde Nuño. O estudo de Yale presenta unha realidade, pero non se aventura ?e tampouco o fan os investigadores? a lanzar propostas para cambiala. O primeiro sería acabar cos estereotipos. Derribalos, para despois fomentar a presenza feminina en todos os campos. Sen mulleres, como recordan expertas como a profesora da Universidade de Stanford (EE UU) Londa Schiebinger, a visión da realidade é sesgada. Para Nuño, o xeito máis efectivo de atajar esa discriminación e deromper os estereotipos é, directamente, poñer a mulleres en posicións de poder e en espazos tradicionalmente masculinos. ?O que máis rompe o estereotipo é a realidade. Unha decana nunha facultade de ciencias, por exemplo...", di.Ao choio, pois